Wist je dat?

Het is niet verstandig om je tuin bij zomerse hitte te sproeien. Bij warm weer verdampt het water snel. Zo verspil je veel en nemen de planten het water bovendien niet goed op. 

Water besparen

Als we slimmer omgaan met water, besparen we heel veel liters water in de tuin. Zo kan je het beste ’s ochtends vroeg of juist ’s avonds laat je tuin besproeien. Dan verdampt het water minder snel en kunnen de planten het water beter opnemen. Ook is het beter de planten bij de wortels water te geven. Daar hebben ze het water nodig. Op de bladeren verdampt een groot deel van het water weer. En: geef je tuin liever één keer per week veel water dan elke dag een beetje. Zo train je de planten om langere wortels te maken die dieper in de grond op zoek kunnen naar water.

Regenton

Ook handig om in de tuin te hebben, is een regenton. Hiermee kan je regenwater opvangen tijdens een natte periode en weer gebruiken wanneer het droger en warmer is. Handig (her)gebruik van water!

Tip!

Ga voor groen in je tuin en zo weinig mogelijk steen. In een groene tuin kan het water langzaam wegzakken en nemen de planten het (deels) op. Water dat op stenen valt, wordt direct afgevoerd naar het riool.

Omdat warm water minder zuurstof bevat dan koud water en de temperatuur in de zomer kan stijgen, ontstaat er vaak een zuurstoftekort. Hierdoor komen vissen naar boven om lucht te happen.

Zuurstofgebrek 

Een van de meest voorkomende oorzaken is zuurstofgebrek in het water. Warm water houdt minder zuurstof vast dan koud water. In de zomer kan de zuurstofconcentratie in stilstaand of langzaam stromend water flink dalen. Vissen komen dan dichter bij het oppervlak. Op deze plek bevat het water meer zuurstof, vooral vroeg in de ochtend wanneer zuurstofniveaus op het laagst zijn

In de winter en zomer verschillen de peilen en waterstanden in sloten, maren en kanalen. In de zomer staat het water hoger dan in de winter. 
 

Winter

Het peil staat in de wintermaanden lager dan in de zomer. In de winter valt meer regen en verdampt er minder water. De hoeveelheid neerslag is dan ook groter dan de verdamping. Door een lager waterpeil zorgen we voor ruimte in de sloten en maren om regen op te vangen. Daarna voeren we het teveel aan water weer af naar zee.

Zomer

In de zomer staat het waterpeil hoger. Het is dan warmer en er verdampt meer water dan dat er regen valt. Ook is in de zomer de vraag naar water groter. Akkers worden met water besproeid bij droogte. Polders worden doorgespoeld met zoet water om het zouter worden van gronden (verzilting) tegen te gaan. Daarnaast gebruiken we in de zomer meer water voor verkoeling en ontspanning. Daarom brengen we het waterpeil tijdens deze maanden omhoog. Op die manier zorgen we voor een buffer in ons watersysteem. 

Wanneer winter of zomerpeil?

We hebben geen vast startmoment voor het ingaan van het winter- of zomerpeil. Peilbeheer is vooruitkijken. Wanneer het in het voorjaar droger wordt gaan we water bufferen en zetten we het peil omhoog. Wanneer het in het najaar weer natter wordt voeren we meer water af. Zo zorgen we dat we meer ruimte in onze watergangen hebben om veel regen op te vangen en voorkomen we wateroverlast. 

Peilbesluiten

Er zijn veel verschillende gebieden met elk een eigen waterpeil. Dat is vastgelegd in een peilbesluit. Afspraken over peilen moeten soms opnieuw gemaakt worden. Omstandigheden en inzichten kunnen veranderen. We passen dan het peil aan en leggen dit vast in een nieuw peilbesluit. 

Een gemaal is een installatie (‘kunstwerk’) dat zorgt voor het verplaatsen van water van een lager naar een hoger niveau. Hierdoor kan een peilgebied een bepaald waterpeil aanhouden. Dit waterpeil is de hoogte van het water in maren, sloten en kanalen ten opzichte van het Normaal Amsterdams Peil (NAP). Binnen een afgebakend gebied spreken we met elkaar af wat het beste peil is. Daarbij houden we rekening met onder andere bewoning, landbouw en natuur.

Polders

Een groot deel van Nederland bestaat uit polders. Hier wordt de waterstand in sloten door het waterschap op een bepaald niveau gehouden. Gemalen zorgen ervoor dat het teveel aan water, door bijvoorbeeld regenval, uit de polder gepompt wordt. 

Inklinking

Doordat gemalen water uit de bodem verplaatsen, kan inklinking optreden, voornamelijk in veengrond. Dit betekent dat de grond niet meer kan opzwellen wanneer deze nat wordt. De veengrond oxideert en het veen kan verpulveren, waardoor bodemdaling optreedt. Het waterschap besteedt daarom veel zorg aan het beheer van het grondwaterpeil, zodat de bodem niet te droog wordt.

De Waterwolf

De Waterwolf is een boezemgemaal dat water naar een boezem (oppervlaktewater) in een ander gebied verplaatst. Dit gemaal is sinds 1920 in gebruik om het teveel aan water van het Reitdiep naar het Lauwersmeer te verplaatsen. De Waterwolf bemaalt het noordwesten van de provincie Groningen (67.000 ha) en de kop van de provincie Drenthe (29.000 ha) op een peil van -0,93m NAP. Dit heet ook wel het Electrapeil. Vernoemd naar het voormalige waterschap Electra, dat de Waterwolf beheerde.

Door klimaatverandering hebben we steeds vaker te maken met extreme neerslag. Dit kan het riool niet altijd aan: het riool kan overlopen, waardoor vuil rioolwater op straat terechtkomt. Ook kan water steeds langer in je tuin blijven staan. Gelukkig kunnen we zelf ook water opvangen in onze tuin door te zorgen voor een watervriendelijke tuin!

Hoe zorg je voor een watervriendelijke tuin?

• Planten nemen water op, tegels doen dat niet. Daarom is het belangrijk om zo weinig mogelijk tegels in een tuin te leggen. Water kan in een groene tuin beter wegzakken.
• Ook een regenton kan hemelwater opvangen. In periodes van weinig neerslag kan dit water weer gebruikt worden om de tuin te besproeien. Je kunt er ook voor kiezen om de regenpijp te afkoppelen, waardoor water van het dak direct in de (groene) tuin terechtkomt. Als je een grotere tuin hebt, denk dan ook aan het aanleggen van een wadi om water op te vangen en het langzaam in de grond te laten zakken.
• Door hoogteverschillen in je tuin te maken, kan het regenwater makkelijker naar de groene delen van je tuin of in een vijver stromen. Hier kan het water in de bodem zakken en blijft het niet op de tegels liggen. Door de lagergelegen delen verder van je huis aan te leggen, vermindert de wateroverlast nabij je huis.

Nee, water uit sloten stroomt niet altijd rechtstreeks naar zee. Nederland bestaat voor een groot deel uit polders die onder het Normaal Amsterdams Peil (NAP) liggen. Water stroomt hier niet vanzelf weg naar zee en staat soms zelfs stil. De sloten in deze lage polders stromen dus snel vol. Om dit te voorkomen, pompen gemalen het water weg.

Waar gaat het water heen?

Gemalen verplaatsen het water naar een ander gebied: de boezem. Bij de Waterwolf is dit het Lauwersmeer. Het water wordt uit het Kommerzijlsterriet en het Reitdiep omhoog gepompt en verplaatst naar het Lauwersmeer. Van daaruit kan het teveel aan water via sluizen bij Lauwersoog naar de Waddenzee worden afgevoerd.

Water verplaatsing andere manieren

Water kan ook op andere manieren verplaatsen. Zo kan het verdampen door de zon, waarna de wind de vochtige lucht (en uiteindelijk bewolking) wegvoert. Dit kan leiden tot lagere waterstanden, vooral in de zomer. Daarnaast wordt water uit sloten regelmatig gebruikt voor landbouw of industrie. Boeren onttrekken het grondwater om hun gewassen te beregenen in tijden van droogte. Dit water komt dan in de landbouwgrond terecht.

Als je huis onder N.A.P. ligt, betekent dit dat de grond waarop jouw huis staat lager ligt dan het Normaal Amsterdams Peil. Dit is een referentiehoogte, die ongeveer gelijk is aan het zeeniveau van de Noordzee.

Overstromingsrisico

Door klimaatverandering hebben we vaker te maken met extremer weer, zoals zwaardere regenval en hevigere stormen. De kans op wateroverlast bij extreem weer is hoger wanneer je huis onder N.A.P. ligt. Ook rivieren en sloten kunnen voor overlast zorgen door een teveel aan water bij huizen in laaggelegen gebieden.

Bescherming dijken en waterkeringen 

Gelukkig zijn er ook dijken en waterkeringen, die onze gebieden beschermen en de kans op overstromingen beperken. Wel wordt ons land, mede door extremere weersomstandigheden, kwetsbaarder voor overstromingen en wateroverlast.

Overstroom ik

Op de website Overstroomik.nl kan je nagaan hoe hoog het water bij jou komt als er sprake is van een overstroming. Ook staan er tips hoe jij je goed kan voorbereiden op een situatie van wateroverlast.